Vervagende organisatiegrenzen, wie hoort erbij

2010 – In het tijdschrift ‘zeggenschap’ van april 2010 is het artikel ‘vervagende organisatiegrenzen, wie hoort erbij’ verschenen. Bedrijven werken steeds meer samen met medewerkers die niet tot de vaste kern werknemers behoren. Dat roept vragen op. Organisaties doen zich er volgens Ton de Korte, directeur NCSI, goed aan om met deze vragen aan de slag te gaan.

Bedrijven werken steeds meer samen met medewerkers die niet tot de vaste kern werknemers behoren, zoals zzp’ers, gedetacheerden en uitzendkrachten. Het gevolg van deze ontwikkeling is dat organisaties in toenemende mate gaan bestaan uit medewerkers die geen werknemer zijn. De traditionele organisatiegrenzen zijn aan het vervagen: het is niet meer helder aan te geven waar de eigen organisatie ophoudt en een ander begint. Alle bestaande systemen en wet- en regelgeving, zoals de CAO, de begripsbepalingen van het pensioenfondsreglement, de begripsbepalingen van de Wet op OndernemeringsRaden, het contract met de arbodienst, managementhandboeken en HRM- theorieën gaan echter uit van helder omschreven organisatiegrenzen en een duidelijk onderscheid tussen werknemers en niet-werknemers. Dit beeld is in toenemende mate achterhaald.

Met het vervagen van de grenzen van de organisatie zullen nieuwe ontwerp- en besturingsregels voor de organisatie nodig zijn. Paradigma’s als vertrouwen, verbinden, samenwerken en ontwikkeling en benutting van talenten zijn nodig. Van collectiviteit naar maatwerk. Dit vereist ook innovatie in procedures, handboeken en management.

Managers moeten zorgen voor een effectieve samenwerking tussen medewerkers die een uiteenlopende relatie met een bedrijf hebben. Hierbij kan hij niet terugvallen op de hulp of richtlijnen van de cao of het handboek personeel. De niet in dienst zijnde medewerker kan ook niet terugvallen op de rechten en plichten die in deze hulpstructuren zijn vastgelegd. Dat levert boeiende managementvraagstukken op, zowel triviale, praktische, formele, medezeggenschap, als strategische vragen.

Het Nederlands Centrum voor Sociale Innovatie (NCSI) ziet dat de primaire aandacht bij veel bedrijven uitgaat naar werven en presteren, uitmondend in een arbeids- of oprachtnemerscontract. Over de centrale vraag hoe een organisatie met veel verschillende arbeidsrelaties (‘dartels’) een optimale samenwerking en continuïteit tot stand brengt wordt niet veel nagedacht, soms pas na ontstane fricties. Er worden 4 fricties gesignaleerd:

1.	Dartels als tweede keuze, soms ondoordacht met onvoorziene effecten op de aansturing en samenwerking. Een risico op het onderbenutten van hun kwaliteiten.

2.	‘Help mijn personeel wordt liever eigen baas’, met gevoelens van ‘in de steek laten’ en ‘gaan voor het geld’.

3.	Fricties tussen vast en ingehuurd personeel, jaloezie over verschil in arbeidsvoorwaarden en materiële verschillen zoals kerstpakketten, werkkleding, opleidingen.

4.	Multi-opdrachtgeverschap, dit geldt vooral voor gedetacheerden. Er ontstaan spanningen als men prioriteit moet geven aan één van beide opdrachtgevers qua tijd, loyaliteit of belangen.

Deze fricties leiden tot een aantal aanbevelingen:

–	Besteed naast aandacht aan de bezetting ook aandacht aan hr-tools als beoordelen, ontwikkelen, inspraak, teamvorming, relatie- en kennismanagement.

–	Ga na welke effecten materiële en immateriële verschillen teweeg kunnen brengen tussen diverse groepen dartels en vaste medewerkers, probeer de verschillen die negatief kunnen uitpakken te overbruggen of helder uit te leggen.

–	Formuleer bewust beleid over diversiteit en communiceer dat.

–	Bij frequente inhuur loont het te investeren in netwerken en pools, om zowel te kunnen beschikken over de gewenste kwantiteit als kwaliteit.

–	Selecteer op kwaliteit en betrokkenheid.

–	Zorg voor een duidelijk aanspreekpunt voor dartels.

–	Neem voornemens van vast personeel tot zzp-schap serieus, bespreek dit en maak zakelijke maatwerkafspraken met een duidelijke eintermijn voor geleidielijk afscheid en wellicht latere inhuur.

–	Zet dartels volledig in.

–	Wees bewust van een mogelijk twee-pettenprobleem bij gedetacheerden. Bespreek dit openlijk en stuur op betrokkenheid.

Bronvermelding

Zie voor het artikel Vervagende Organisatiegrenzen, wie hoort erbij? (2010) uit Zeggenschap, 5/2010.

Keywords

Arbeidsverhoudingen & intrapreneurship

Kenmerken