Telewerkers vormen een elite

2011 – Telewerken, het buiten het bedrijf werken met een computer, staat de laatste jaren onder grote belangstelling. Toch is er een opvallend tekort aan actuele feitelijke kennis over het onderwerp. Onderzoekers van TNO en de Radboud Universiteit hebben daarom een analyse gemaakt van data uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden van TNO en CBS over de periode 2007-2010. Ze onderzochten trends in telewerken, het profiel van de typische telewerker en de samenhang van telewerken met zaken als emotionele uitputting, RSI, door willen werken tot het 65^e levensjaar en de thuis-werk-combinatie. 

Literatuur en eerder onderzoek
In eerder gepubliceerde literatuur en rapporten worden voordelen genoemd als het tegengaan van files, besparen op kantoorruimte en stookkosten, voor medewerkers minder stress door files of vertragingen en tijdbesparing vanwege het wegvallen van woon-werkverkeer en ten slotte meer rust om de eigen tijd in te delen zoals dat het beste uitkomt. Er zijn ook minder positieve geluiden. Thuiswerken zou juist leiden tot langer doorwerken en de beoogde vermindering van tijdsdruk door telewerken zou in de praktijk vaak niet worden bereikt. Voor bedrijven is het moeilijker om procedures te laten naleven en het contact met collega’s wordt beperkt wat zou kunnen leiden tot een vermindering van kwaliteitsstimulansen en motivatie. 

Trends
Over de periode 2007-2010 is er een toename in telewerk van 12 naar 16 procent. In 2010 werkte ongeveer 32 procent van alle werknemers korte of langere tijd per week thuis, al dan niet met de computer. Telewerkers zijn vooral werkzaam in de ICT-sector, de zakelijke– en financiële dienstverlening, het hoger onderwijs en de overheid. Telewerken gebeurt slechts marginaal in sectoren als de industrie, de bouw, gezondheidszorg, het vervoer, de horeca en de landbouw. Dit heeft uiteraard voor een deel te maken met het soort werk, dat meer of minder geschikt is voor telewerken. 

Profiel van de Telewerker
Telewerkers blijken relatief vaak hoog opgeleide mannen te zijn, die gehuwd zijn of samenwonen met

kinderen en ver van hun werk wonen. Ook blijken telewerkers relatief vaak leidinggevend, veel overuren makend en (uiteraard) vaak werkend met een beeldscherm. Ze ervaren hun werk als zelfstandig en gevarieerd, maar ook met veel werkdruk. Hun leidinggevenden zien ze als steunverlenend. Het lijkt dus te gaan om een elite van werknemers

Meer concreet   is 15 procent van de mannen telewerker en 11 procent van de vrouwen. Van de hoogopgeleide werknemers is drie maal zoveel telewerker dan van de laagopgeleide werknemers (24 versus 6 procent). Van de leidinggevenden is 18 procent telewerker, van de niet-leidinggevenden 11 procent. Werknemers die veel overuren maken zijn voor 20 procent telewerker. 

Emotionele uitputting en RSI, doorwerken en Werk-privé-balans
Emotionele uitputting en RSI is bij telewerkers ongeveer gelijk aan de andere categorieën. De wens om langer door te kunnen werken is bij thuis- en telewerkers hoger dan bij de niet-thuis- en niet-telewerkers. Ten slotte doen zich sterk significante verschillen tussen de categorieën voor bij het thema “werk-thuis-afstemming”. Zo’n 71 procent van de thuis-telewerkers zegt bijvoorbeeld het gevoel te hebben de gezins- of familieactiviteiten een enkele keer of vaker te missen of te verwaarlozen door werkzaamheden. Bij degenen die noch thuiswerken, noch telewerken is dit slechts 46 procent. Het is echter nog niet zeker of hier een causaal verband met telewerken aan ten grondslag ligt. 

Beleidsadvies
Er blijkt een verband te zijn tussen telewerken en een grote woon-werkafstand en het hebben van een partner en kinderen thuis. De resultaten van het onderzoek lijken dus de voortzetting van het beleid van de overheid, sociale partners en milieuorganisaties te ondersteunen om telewerken te bevorderen met het oog op de files en CO₂-uitstoot.

Verder zijn de arbeidscondities van belang waaronder telewerken tot bloei komt. De kans van adoptie van telewerken zou groter zijn in organisaties waar directe controlemechanismen zijn vervangen door een systeem met autonome werknemers die worden afgerekend op hun output. Groei van telewerken heeft minder te maken met technologische mogelijkheden en juist meer met de toegepaste managementstijl.

Longitudinaal onderzoek is geboden om vast te stellen of er een causaal verband is tussen telewerken en een sterk gevoel gezins- of familieactiviteiten te missen of verwaarlozen door het werk. 

Bronverwijzing
Het volledige artikel Telewerkers vormen een elite (2011) geschreven door Peter Smulders, Karolus Kraan en Frank Pot in ESB, jaargang 96, nummer 4616 is opgenomen in de bijlage.

Keywords: Het nieuwe werken, flexibel organiseren

Kenmerken