Stimuleren van sociale innovatie in de lowtech en medium lowtech maakindustrie

 STZ Advies en Onderzoek heeft samen met FNV Bondgenoten in 2008 een project uitgevoerd in de “low en low-medium technologie” maakindustrie in Zuidoost Nederland en dan met name in de meubelindustrie, de textielindustrie, de metaalproductenindustrie en de kunststofverwerkende industrie. In dit projectverslag worden de resultaten weergegeven van het project “Sociale innovatie in LMT-maakindustrie”, dat in hoge mate heeft bijgedragen aan het agenderen van sociale innovatie in deze industrie.

Doel

Stimuleren van sociale innovatie in low en medium low-tech bedrijven door het onderzoeken en verspreiden van geschikte voorbeelden (‘best practice’) van sociale innovatie in LMT-bedrijven in samenwerking met ondernemers en vakbonden.

Aanpak

In totaal zijn twintig casebeschrijvingen gemaakt van bedrijven in de textielindustrie, de meubelindustrie, de metaalindustrie en de kunststof- en rubberindustrie. De geanalyseerde organisaties voldoen aan de volgende criteria:

·	Er is sprake van een ‘good practice’ in de zin van succesvolle bedrijfsvoering;

·	Er is sprake van product- en/of procesinnovatie;

·	Er is sprake van een sociaal innovatieve ontwikkeling;

·	Er zijn minimaal 20 personen werkzaam.

Resultaten

Sociale innovatie heeft veel, zo niet alles te maken met de arbeidsverhoudingen. Vakbonden en ondernemingsraden zijn niet alleen actoren, zij hebben ook een stem in de spelregels waarbinnen zich sociale innovatie kan ontwikkelen.

Het selectieproces en de eerste resultaten uit de casebeschrijvingen hebben bij bestuurders in zekere zin de ogen geopend. Niet alleen voor de kansen in de LMT-maakindustrie, maar ook voor de ruimte die er is om hier via sociale innovatie een stimulans aan te geven. Kort geformuleerd is het de uitdaging om de aandacht te verschuiven van de begeleiding van afbouwprocessen naar de begeleiding van opbouwprocessen.

In het verlengde van het bovenstaande ontwikkelt zich rondom (sociale) innovatie ook een nieuw kader voor het overleg met de werkgeversorganisaties. Binnen werkgeversorganisaties zijn technisch-economische en sociale domeinen vaak van elkaar gescheiden. Werkgeversorganisaties houden zich al jaren volop bezig met het stimuleren van innovatie, maar vinden niet altijd gehoor. Met dit project kunnen zij in zekere zin voor het eerst hun verhaal kwijt, ook bij de vakorganisaties.

Vanuit FNV Bondgenoten is inmiddels uitgebreid input geleverd in het door de SER Brabant in 2008 opgestelde advies “Stimulering innovatie en internationalisering MKB”. Daarnaast zijn STZ en FNV Bondgenoten betrokken geweest bij de voorbereiding van de provinciale stimuleringsregeling  ‘Bedrijfsgerichte Sociale Innovatie’ voor het MKB.

Aanbevelingen

1.	Werkgeversorganisaties en vakbonden moeten samenwerking tussen werknemers en werkgevers krachtig (blijven) stimuleren en faciliteren.

2.	De kennisinfrastructuur en de opleidingsinfrastructuur moeten een kwaliteitsslag maken.

3.

In regio’s met relatief grote concentraties met bedrijven in de textiel- en kunststofsector moeten sociale partners en ROC’s de mogelijkheden onderzoeken voor een MBO-beroepsopleiding (BOL dan wel BBL). Bij de opzet van deze opleiding is het belangrijk veel aandacht te geven aan vakkennis en basisvaardigheden, mede door de opleidingen goed te faciliteren (met onder andere moderne productiemiddelen).

4.	De kennisinfrastructuur dient te worden verbeterd door samenwerking tussen bedrijven te stimuleren en de toegankelijkheid van kennisinstellingen voor bedrijven te verbeteren.

5.	De sociale infrastructuur (CAO, functiestructuur, opleidingen) moet meer worden afgestemd op de nieuwe vorm van werken.

6.	Vooruitlopend op verbetering van de opleidingsinfrastructuur dient een (sectorale) quickscan te worden ontwikkeld en aangeboden aan bedrijven.

7.	Brancheorganisaties dienen gezamenlijk een imagocampagne te voeren voor het werken in de maakindustrie.

8.	Het zou goed zijn om de genoemde voorbeelden uit dit project als “good practice” te verspreiden in de sector.

Zie de bijlagen voor het rapport Stimuleren van sociale innovatie in de ‘low-tech en medium-low tech’ maakindustrie (2009) van T. Bouwman, A. van Halem en R. Hermanussen van STZ Advies en Onderzoen en  F. Peltzer  van FNV Bondgenoten.

Kenmerken