Perspectief op langer doorwerken

2010 – Een onderzoek naar cao-afspraken tussen sociale partners met betrekking tot langer doorwerken. Voor deze afspraken is gekeken naar cao’s, met als peildatum april 2010, en naar principeakkoorden, met als peildatum juli 2010. Het betreft grotendeels een herhaling van soortgelijke onderzoeken in de afgelopen jaren, waardoor het mogelijk is om ontwikkelingen in kaart te brengen.

Achtergrond
De aandacht voor de arbeidsparticipatie van oudere werknemers is de laatste jaren toegenomen. Dit is terug te voeren op de toenemende vergrijzing van de bevolking, waardoor er druk staat op het stelsel van sociale voorzieningen. Het kabinet Balkenende IV streeft daarom naar een hogere arbeidsparticipatie. Een manier om dit te bereiken, is door te stimuleren dat de arbeidsdeelname van 50- tot 65-jarigen stijgt. Sociale partners kunnen hierbij een rol spelen, door binnen cao’s afspraken te maken die de arbeidsdeelname van oudere werknemers beïnvloeden.

Doelstelling onderzoek
De centrale doelstelling van dit onderzoek is het in kaart brengen van cao-afspraken met betrekking tot oudere werknemers. Het accent van het onderzoek ligt op die afspraken die gemaakt zijn om oudere werknemers zo lang mogelijk voor het arbeidsproces te behouden.

Resultaten
De resultaten van het onderzoek van dit jaar zijn weergegeven in het percentage cao’s waarin een bepaling is gevonden. Er is onderscheid gemaakt naar algemene bepalingen, bepalingen op het gebied van werving, bepalingen op het gebied van behoud en bepalingen op het gebied van uittreding.

Algemene bepalingen
Uit het onderzoek naar algemene bepalingen in het kader van ‘Perspectief op langer doorwerken’ blijkt onder meer dat in 64% van de onderzochte cao’s het begrip ‘oudere werknemer’ en in 49% ‘leeftijdsbewust personeelsbeleid’ wordt genoemd. In 28% van de steekproef-cao’s wordt de intentie uitgesproken een onderzoek en/of studie uit te voeren naar één of meerdere onderwerpen in het kader van ‘perspectief op langer doorwerken’. In 18% van de steekproef-cao’s gaat het om een onderzoek en/of studie naar leeftijdsbewust personeelsbeleid. Ook in principeakkoorden is leeftijdsbewust personeelsbeleid een veelgenoemd onderwerp om te bestuderen of concrete acties op te ondernemen.

Werving
Afspraken met betrekking tot werving en selectie van oudere werknemers zijn in 9% van de steekproef-cao’s gevonden. In 8% van de cao’s gaat het om afspraken die de instroom van ouderen bevorderen. Afspraken over een aanstellingskeuring met een leeftijdsbepaling of waaruit blijkt dat ouderen een andere contractvorm hebben, zijn niet gevonden.

Behoud
Afspraken over arbeidstijden specifiek voor oudere werknemers zijn in 77% van de onderzochte cao’s gevonden. In 61% van de cao’s staan afspraken over arbeidsduurverkorting specifiek voor oudere werknemers (seniorenregelingen). Afspraken over extra verlof specifiek voor oudere werknemers zijn in 70% van de cao’s gevonden. 11% van de cao’s kent afspraken over loopbaanbegeleiding voor oudere werknemers. In 18% van de cao’s zijn afspraken gevonden over scholing specifiek voor oudere werknemers.

Uittreding
In 29% van de onderzochte cao’s bestaat de mogelijkheid om eerder te stoppen met werken door middel van een levensloopregeling en in 9% zijn bepalingen gevonden waaruit blijkt dat vervroegde uittreding gefinancierd kan worden door een a la carte systeem. 24% van de onderzochte cao’s noemt de mogelijkheid van deeltijdpensioen. De arbeidsovereenkomst wordt in 92% van cao’s beëindigd bij het bereiken van de 65 jarige leeftijd. In 25% van de cao’s wordt binnen de context van de ontslagbepaling de mogelijkheid genoemd om daarna door te kunnen werken.

Ontwikkeling
Over het algemeen is er nauwelijks een ontwikkeling te zien sinds vorig jaar, maar vergeleken met 2006 is deze er voor sommige onderwerpen wel. Voorbeelden daarvan zijn de mogelijkheden tot arbeidsduuraanpassing en de mogelijkheid om door te werken na 65 jaar.

Verwijzing
Het volledige rapport Perspectief op langer doorwerken (2010), geschreven door J.M.P. Smits, M. Beeksma, P.W. Feenstra, E.C. Junger-van Hoorn, is opgenomen als bijlage.

Keywords: Duurzame inzetbaarheid, Monitoring & evaluatie

Kenmerken