Oratie: Roel Bekker - Liaisons dangereuses

2009 – Prof. Mr. Roel Bekker heeft op 26 januari 2009 met het uitspreken van zijn oratie ‘Liaisons dangereuses’ officieel zijn leerstoel ‘Arbeidsverhoudingen bij de overheid (Albeda Leerstoel)’ aan de Universiteit van Leiden aanvaard. De leerstoel heeft ten doel ‘het verspreiden en vermeerderen van de wetenschappelijke kennis betreffende de arbeidsverhoudingen bij de overheid en het vervullen van een platformfunctie voor openbaar debat ter zake. De leerstoel wordt ondersteund door het CAOP in Den Haag.

In zijn oratie geeft Bekker een schets van ontwikkelingen in het vak van ambtenaar en het vak van politicus, en hun onderlinge verhouding. Daarin is de afgelopen 25 jaar veel veranderd. Belangrijke factor was daarbij dat de overheid geconfronteerd werd met steeds complexere, vaak grensoverschrijdende vraagstukken waarvoor geheel nieuwe vaardigheden vereist waren. Maar de verhoudingen werden ook be•nvloed door de politieke wens om de macht van de ambtenaren terug te dringen en meer accent te leggen op het politieke primaat. Bekker constateert dat dat leidt tot spanningen in die verhoudingen, en signaleert tegelijkertijd dat zich dat niet alleen in Nederland voordoet maar ook in het buitenland. Het lijkt, aldus Bekker, of de politiek onder invloed van de media steeds politieker wordt en de ambtenaar steeds ambtelijker, waarbij het bestuur vervolgens de dupe is.

Omdat goede verhoudingen van groot belang zijn voor een goed functionerende overheid pleit Bekker er voor om te investeren in vernieuwing van de professies van ambtenaar en politicus, en ook in hun onderlinge verhouding. Voorts zou het als het gaat om arbeidsverhoudingen de moeite waard zijn om te bestuderen of de arbeidsproductiviteit en het prestatievermogen van de overheid door betere verhoudingen kan worden verbeterd, en verkokering kan worden tegengegaan. Alleen gezamenlijk kunnen politici en ambtenaren tot goed bestuur komen, zo is zijn stelling.

Bekker toont zich in dit verband voorstander van het vervangen van de ambtenarenstatus door een gewone arbeidsovereenkomst en meer ruimte voor openbaar optreden van ambtenaren. Maar tevens voor het onderzoeken van voor- en nadelen van meer politiek benoemde functionarissen, zoals die bestaan in bijvoorbeeld Zweden. Dat kan niet alleen het dreigende gat tussen politiek en ambtenarij opvullen maar ook een bijdrage zijn aan de ontwikkeling van politieke loopbanen.

Bekker pleit ervoor een systematische agenda te ontwikkelen voor een intensieve discussie over verbetering van de arbeidsverhoudingen bij de overheid en hoopt in de Albeda Leerstoel daaraan een bijdrage te kunnen leveren.