innovatief van werk naar werk?

2010 – Samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven bij reorganisatie NXP: kansen voor sociale innovatie, helaas géén best practice. Frank Pot heeft dit proces gevolgd en middels een drieluik in het blad Zeggenschap beschreven.

NXP is een halfgeleidenproducent, voor wie het al voor de crisis duidelijk was dat er massaontslagen zouden moeten plaatsvinden. Met name voor het bedrijfsonderdeel waar de productie plaatsvindt, Industrial Centre Nijmegen (ICN) heeft dit gevolgen. De fabriek met de oudste technologie zal in 2010 gesloten worden, over een andere fabriek loopt een studie en weer een andere fabriek zal flexibeler moeten worden ingericht.

Om de werkloosheid te beperken en mensen gemakkelijker van werk naar werk te begeleiden is een publiek private samenwerking ontstaan tussen NXP en de gemeente, UWV werkbedrijf, twee ROC’s en andere opleidingsinstellingen. Deze veranderingen waren kansen voor sociale innovatie. In 2008 maakten de vakorganisaties met de toenmalige directie in de cao nog afspraken hierover: medewerkers en leidinggevenden zouden met elkaar in gesprek gaan over verbeteringen, hoger gekwalificeerde functies en meer opleiding. Helaas is daar niet veel van terecht gekomen.

Géén best practice

Het aangaan van het samenwerkingsverband en de aanpak was goed. Het was een innovatieve aanpak, zowel wat de doelstellingen betreft, als ook wat betreft de partners. De condities voor de omscholing en veranderingen waren echter niet goed en daarom is deze case uiteindelijk geen goed voorbeeld van sociale innovatie.

De nieuwe directie had andere prioriteiten op het vlak van strategische positionering en later kwam daar de economische crisis bij. Door de voorgenomen sluitingen, ontslagen, gewenste nullijn en hoge vertrekbonussen voor de vorige directie raakte bij de productiemedewerkers alle vertrouwen zoek. Ook de extra mogelijkheden om operators en technici van werk naar werk te helpen worden niet ervaren als zorg voor de mensen, maar als louter instrumenteel. Dat heeft meegespeeld bij de aarzeling van mensen om een omscholingsplan in te dienen. Ook speelde mee dat budget en tijd voor omscholing pas in het najaar werden afgesproken. Toen wachtte men liever op de ontslagaanzegging die inmiddels spoedig werd verwacht.

De verwachting dat de chipmarkt weer zou aantrekken en dat velen dachten dat het daardoor wel mee zou vallen met de sluitingen heeft daar ook een rol in gespeeld. Aangekondigd is dat de fabriek voor een deel blijft doorproduceren, waarvoor ongeveer 180 medewerkers nodig zijn. Hierdoor worden hun eventuele omscholingsinitiatieven mogelijk weer vertraagd. Daar komt bij dat blijkbaar velen het feitelijke ontslag afwachten. Mensen kiezen blijkbaar voor zekerheid: omscholing is een onzeker traject en met het sociaal plan weet je wat je hebt. Een rol kan daarbij ook spelen dat er bij NXP geen echt beleid van ontwikkeling van competenties voor operators was, de bedrijfsstrategie lang onduidelijk was, de periode tussen aankondiging sluitingen en aanzegging ontslag lang was en een deel van de mensen niet gewend is verantwoordelijkheid voor de eigen inzetbaarheid te nemen.

Bronvermelding

Zie voor het artikel Innovatief van werk naar werk (2010). Een drieluik van Frank Pot in Zeggenschap van 9/2009, 12/2009 en 6/2010.