Het nieuwe werken trekt voorbij aan het MKB

2011 – Het nieuwe werken is een reactie op en verzameling van allerlei ontwikkelingen om ons heen. In de kern gaat het echter over een veranderende arbeidsverhouding tussen werknemer en werkgever. In het verleden, sinds de tijd van de gildes, zijn er al veel van dit soort veranderingen geweest. Dus hoe nieuw is het nieuwe werken eigenlijk? 

Kennis en social media
Door de komst van mobiel communicatie verkeer en social media neemt het delen en verspreiden van kennis exponentieel toe. De nieuwe werknemer maakt volop gebruik van social media en brengt steeds meer actuele ontwikkelingen, kennis en vraagstukken naar de werkplek en vice versa, van zijn werkplek naar buiten. Kennis is van iedereen, zelfs van de concurrent. De nieuwe werknemer wil deze kennis ten gunste laten komen van zijn professie. Netwerken lopen dwars door de bestaande instituties en samenwerkingsverbanden heen.

Het adagium kennis is macht geldt niet meer. Kennis is niet meer het monopolie van de werkgever. De oude top-down benadering werkt niet meer en dat vraagt om een andere benadering van het contract. 

Het nieuwe werken en arbeidsverhoudingen
Een werkgever is een natuurlijke persoon door wiens werk betaald werk voor anderen ontstaat, of een rechtspersoon waarbij werknemers in dienst zijn. Er worden afspraken gemaakt tussen de gever en nemer van arbeid. Bij ‘het nieuwe werken’ gaat het enerzijds over de verandering in die afspraak en anderzijds over de invulling van arbeid.

De werknemer is op zoek naar meer regelruimte, zeggenschap over en invulling van zijn arbeid. De werkgever wil meer flexibiliteit en productie. Het blijkt dat deze ontwikkelingen hand in hand kunnen gaan. Communicatie, verantwoordelijkheid nemen en vertrouwen geven zijn daarbij kernbegrippen. De werkgever schept de randvoorwaarden, de werknemer levert. Werknemer en werkgever bieden elkaar de ruimte om de arbeid doelmatiger en kwalitatief beter in te vullen.

Hein Knaapen, directeur HR bij KPN, beschrijft de nieuwe afspraak tussen werkgever en werknemer als een psychologisch contract. Hij ziet dit contract als de sleutel tot sociale innovatie. Een contract waarbij de werknemer meer risico neemt en hiermee tegelijkertijd meer verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid toont. De vraag is dan welk risico tegen welke prijs?

De arbeidsmarkt heeft ook invloed. Goed opgeleide werknemers zullen schaarser worden en daarmee verschuiven de afspraken over arbeid in de richting van de werknemer. De werknemer gaat zich meer en meer zelf ‘ontwerpen’ Privé en arbeid lopen meer in elkaar over, waardoor de productiviteit stijgt. De cao wordt meer een ontwikkel-cao, met ruimte voor het sociaal contract en individuele afspraken. 

De MKB ondernemer
Het MKB bestaat uit ondernemingen met maximaal 250 medewerkers. Ongeveer 56% heeft minder dan 10 medewerkers. Kleinschaligheid is kenmerkend bij deze bedrijven.

Dit type ondernemer onderneemt al eeuwen volgens het principe van elkaar vertrouwen en samen kleinschalig het werk doen, samen kennis delen. Een gildemeester die zijn leerlingen vol toewijding opleidt, om ze daarna als concurrent of compagnon elders in de stad tegen te komen en ook dan blijft uitwisselen en delen. Dat geldt ook voor de grotere MKB bedrijven. Want hoe groot een bedrijf ook is, het bestaat altijd weer uit kleinere eenheden met aan het hoofd een gildemeester.

Diegene echter die, geleid door winstbejag met harde hand regeert, zal het in de toekomst zwaar krijgen. De bal ligt niet langer bij degene die werk geeft, maar bij degene die werk neemt, de nieuwe zelfstandige in loondienst.

In de kern is HNW al zo oud als er arbeidsrelaties bestaan. Echter na lange tijd van regelgeving, controlebehoefte en top-down aansturing, laat de menselijke maat zich nu weer gelden. 

Verwijzing
Het volledige artikel ‘Het nieuwe werken trekt voorbij aan het MKB’ van Leon Vincken is opgenomen als bijlage.

Keywords: Het Nieuwe Werken, Arbeidsverhoudingen

Kenmerken