Expedities in sociale innovatie: Hoe ondernemingsraadleden hun rol beleven en uitoefenen

2008 – In de arbeidsrelaties in Nederland is een aantal trends waar te nemen: meer nadruk op employability in plaats van ‘life time employment’, meer individuele versus collectieve afspraken over bijvoorbeeld loon en werktijden, en meer aandacht voor brede, flexibele rollen van werknemers dan voor specialistische, welomschreven functies. Deze ontwikkelingen zijn onontkoombaar gezien de steeds fellere concurrentie, de eis tot vernieuwing van producten en diensten en de steeds toenemende diversiteit van personeelssamenstellingen. De continue vernieuwing in arbeidsrelaties, ook wel sociale innovatie genoemd, vraagt veel van vertegenwoordigers, van zowel werknemers- als van de werkgeverskant. De meeste impact lijken deze veranderingen te hebben voor vertegenwoordigers van werknemers: vakbondsbestuurders en ondernemingsraadsleden.

Het werk van werknemersvertegenwoordigers wordt complexer. Er worden meer en hogere eisen aan hen gesteld. Ze moeten op creatieve wijze de belangen van ondernemingen en werknemers zien te overbruggen. Dit vraagt van hen om zorgvuldig te manoeuvreren tussen hun achterban en de werkgever. Hun achterban is vaak gericht op zekerheid en ervaart daarom de snelle ontwikkelingen vaak als bedreigend; terwijl de werkgever zich onder druk van markt- en technologische ontwikkelingen gedwongen voelt om arbeidsrelaties te flexibiliseren. De vraag rijst of werknemersvertegenwoordigers kunnen voldoen aan deze nieuwe eisen. Het lijkt erop dat ze vandaag de dag veel expertise nodig hebben, bijvoorbeeld over HRM, arbeidsrecht en conflictbemiddeling. Maar beschikken ze ook over deze expertise? Tevens ontstaan er vragen over de bevoegdheden die werknemersvertegenwoordigers zouden moeten hebben. Zouden ze meer ruimte moeten krijgen om afspraken te kunnen maken? Zouden ze de positie moeten krijgen om te kunnen onderhandelen over arbeidsvoorwaarden? Een proactieve rol van de werknemersvertegenwoordiger lijkt noodzakelijk, maar willen werknemersvertegenwoordigers zelf wel proactief zijn en bieden werkgevers hen daarvoor de ruimte? Op deze vragen wil dit onderzoek een antwoord krijgen.

Doel
De gevolgen van de veranderende arbeidsrelaties voor het functioneren van werknemersvertegenwoordigers in goede banen te helpen leiden.

Hoofdvraag
Hoe oefenen werknemersvertegenwoordigers hun rol uit, waardoor wordt deze beïnvloed en welke gevolgen heeft die roluitoefening voor hun prestaties en werkbeleving?

1. Hoe ziet de structuur van arbeidsverhoudingen in Nederland eruit?

2. Hoe zien, beleven en vervullen werknemersvertegenwoordigers in Nederland hun rol, waar wordt dit door bepaald en welke gevolgen heeft hun roluitoefening voor hun prestaties en werkbeleving?

Verwacht wordt dat de antwoorden op deze kern- en deelvragen bijdragen aan een belangrijk praktijkdoel, namelijk het versterken van de rol van werknemersvertegenwoordigers.

Verwijzing
Het volledige onderzoek Expedities in sociale innovatie: hoe ondernemingsraadsleden hun rol beleven en uitoefenen (2008) van A. Nauta et al. is opgenomen als bijlage.

Keyword: medezeggenschap