Boekbespreking Gedeeld leiderschap

2011 – Jelle Dijkstra en Paul-Peter Feld hebben met het boek Gedeeld Leiderschap een boek geschreven met een boodschap. Een boodschap die begint bij het lezen en openmaken van de verpakking. Twee boeken; inhoudelijk hetzelfde, maar ieder met een eigen karakter. Eén boek om te houden, één om weg te geven. Hiermee geven de auteurs direct een knipoog naar de boodschap die ze met Gedeeld Leiderschap proberen uit te dragen: delen = vermenigvuldigen.

Gedeeld Leiderschap
Gedeeld Leiderschap begint met een grondige uiteenzetting over ontwikkelingen in de samenleving. Economische, technologische en sociaal-culturele ontwikkelingen worden besproken en waar mogelijk onderbouwd met wetenschappelijke literatuur. De veranderende economie, de ontwikkeling van internet en andere online informatiesystemen, de vergrijzing, het milieu en veranderingen in de arbeidsrelaties maken het volgens Dijkstra en Feld noodzakelijk dat we als samenleving verandering aanbrengen in hoe wij samenwerken, organiseren, leren en leiding geven. ‘Oude’ vormen van organiseren worden hiermee onderuitgehaald, waarna er op een zorgvuldige manier wordt toegewerkt naar het belangrijkste deel van het boek; de introductie en uiteenzetting van het begrip gedeeld leiderschap. In dit hoofdstuk zetten de auteurs neer wat zij beschouwen als gedeeld leiderschap en hoe dit zich kan ontwikkelen. Waar het bij gedeeld leiderschap vooral om gaat, is co-creatie. De figuur van de formele leider, meestal de manager, zal plaats maken voor een leiderschapsproces. Hierdoor wordt leiderschap het resultaat van een collectief proces en de resultaten op een hoger niveau komen te liggen, beargumenteren de auteurs. Leiderschap is dan niet langer een afgebakende taak, gekoppeld aan een vaste groep functies met bijbehorende status. Het wordt een sociaal proces dat door meerdere personen gezamenlijk wordt ingevuld. Het aardige van Gedeeld Leiderschap is dat de auteurs het niet laten bij het onderuithalen van ‘oude’ vormen van organiseren en propageren van hun gedachtegoed. De nieuwe manier waarop we volgens Dijkstra en Feld om moeten gaan met leiderschap, moet worden aangeleerd en vormgegeven. Na de zorgvuldige introductie van gedeeld leiderschap, geven de auteurs daarom concrete vertalingen hoe verschillende partijen zoals managers, ondersteunende functies, sociale partners en ondernemingsraden, onderwijsinstellingen en overheden kunnen helpen het gedachtegoed van Gedeeld Leiderschap verder te ontwikkelen. 

Opmerkelijk
De kracht van dit boek ligt in het brede perspectief waarin Dijkstra en Feld leiderschap plaatsen. Gedeeld Leiderschap gaat over veel meer dan de geijkte vraag hoe effectief leiding gegeven kan worden. Het gaat over de ontwikkeling van de samenleving en de vertaling hiervan naar samenwerken, organiseren, leren en leiding geven. Hiermee geven de auteurs aan dat een leider meer is dan enkel zijn/ haar persoonlijke vaardigheden en competenties. Ontwikkelingen vanuit de samenleving en het toekomstbeeld van de samenleving bepalen net als de persoonskenmerken van een leider zijn/ haar succes. Het bepaalt de manier waarop leiding wordt gegeven en ontvangen en hoe individuen met elkaar omgaan. Het boek draagt een innovatieve toekomstvisie uit, waar co-creatie centraal staat en oude patronen losgelaten moeten worden. Organisatiepatronen, maar ook gedragspatronen.

Het boek onderscheidt zich door niet in best practices te denken, maar in next practices. Naast argumenten die worden gegeven waarom oude organisatievormen niet hebben gewerkt of niet meer van deze tijd zijn, ligt de nadruk van de auteurs ook vooral op het geven van oplossingen, ideeën en voorstellen om wel succesvol te organiseren. Er wordt goed stilgestaan bij wat anders kan en wat dit betekent voor mensen, leiders en leiderschap. Het boek heeft daarom precies de uitwerking die de auteurs voor ogen hadden; het is een aanzet tot nadenken en dialoog.  

Gedeeld Leiderschap is gebaseerd op een breed scala van onderzoek, literatuur, reacties op een eerdere white paper van de auteurs, discussies binnen de communities waaraan de auteurs actief in deelnemen en tal van internetbronnen. Op basis van dit brede spectrum van bronnen en meningen trachten de auteurs met dit boek een nieuw model van leiderschap te creëren dat nationale en organisatieculturen overstijgt. De wetenschappelijke basis en onderbouwing, gecombineerd met herkenbare praktijkvoorbeelden en een duidelijke en uitdagende visie op de toekomst van samenwerken, organiseren en leiding geven maakt dit boekt tot aanrader voor (top)managers, leiderschaps- en organisatieontwikkelaars die willen blijven meepraten over innovatief leiderschap.

Verwijzing:
Een tweetal samenvattingen zijn opgenomen als bijlage.

ISBN: 978-94-90118-02-0

Recensie:
Deze recensie is geschreven door Dennis Eversdijk, trainee bij het Nederlands Centrum voor Sociale Innovatie (NCSI) en werkzaam bij Berenschot.

Keywords: Dynamisch managen & Leiderschap